تحلیل و نقد عناصر حماسی منظومه علی نامه

چکیده: حماسه به عنوان یکی از انواع ادبی، همواره در دوره های خاص با درخشش خود به ضرورت حیات و هویت یک قوم و سرزمینش اشاره داشته است.در میان انواع مختلف حماسه، حماسه های تاریخی - مذهبی شکل و حالتی دگرگونه دارند. این نوع حماسه ها برگرفته از دل تاریخ و هویت دینی آنها هستند و به علت قرار گرفتن در زمان و مکان مشخص از اساطیر و افسانه ها فاصله می گیرند و بازتاب واقعیت ها و حقایق تاریخی-دینی اند.علی نامه بهعنوان منظومه ی حماسی تاریخی - دینی قرن پنجم، در حدود دوازده هزار بیت به شرح و نظم جنگ های جمل و صفین پرداخته است. سراینده ی این منظومه-که پنجاه سال بعد از شاهنامه آنرا سروده است- همانند سایر حماسه سرایان در سرودن منظومه به شاهنامه نظر داشته است وبا بیان جنگ های علی(ع) به دغدغه های مسلمانان و شیعیان برای تشکیل هویت و نشان مشروعیت خویش پرداخته است؛همچون فردوسی که از ترس بیگانگان به بیان هویت ملی خود و لزوم حفظ آن می پردازد.در این پژوهش، سعی شده است تا با بررسی و تحلیل عناصر حماسی منظومه ی علی نامه، ارزش حماسی این اثر آشکار شود. بنابر نتایج این پژوهش می توان گفت که علی نامه در جایگاه خود، به عنوان اولین منظومه ی حماسی تاریخی-دینی شیعیان در قرن پنجم، در بهره گیری از عناصر حماسی موفق بوده و به خوبی از عهده ی آن برآمده است.